HUMOUR
Andreï Grigorievski
2055: le stop dans l'espace
Chapitre 12. Kultren
Sur le moniteur de surveillance, les parois du terminalo martien disparurent, et immédiatement le dock du terminal de réception se matérialisa. Comme il se doit. Profesoro sourit triomphalement et regarda son équipage: moi, petveturanta astronaŭto, et profesia astronaŭto, le pilote qui s'appelait Doroti. Serioza virino (femme) de vingt-cinq ans environ.
Quelqu'un - ou quelque chose - est entré en contact avec nous: vraiment de façon automatique.
- Bonvenon (bienvenue) al Kultren. La terminalo estas funkcianta aŭtomate. Bonvolu resti (veuillez rester) en la ŝipo.
Doroti fronça les sourcils et se mit à vérifier quelque chose sur l'ordinateur.
- Kio okazis? (que s'est-il passé ?) - demanda profesoro.
- Nenio okazis. Mi kontrolas. En la bileto estis indikita (indiqué) Dante-3. ... Jes. Kultren estas darloka nomo.
- Interesa nomo, - dit profesoro. - Kial Dante?
- Dante vizitis inferon, - dis-je. J'étais en proie à de vagues doutes. Il y a dix minutes j'ai appris que Infero se traduit en français comme "enfer". Dante-3, Infero-3 - ces noms sont trop évocateurs... S'agissait-il de cette planète pour Lionel et le capitaine Jacob? Dommage, que mi al ili ne telefonis...
- Strange, sed la sistemo ne konas (ne connaît pas) Dante-3, - dit Doroti. - Ĝi konas Kultren kaj ĝi konas la ciferan kodon de Dante-3. Tio estas la cifera kodo de Kultren.
La liaison externe s'activa de nouveau.
- Tera ŝipo "Bangkok-Tor", tera ŝipo "Bangkok-Tor"! Estas bezonata via helpo (votre aide est nécessaire)! Estas bezonata via helpo! Parolas la Kontrola Centro de Aŭtomata Terminalo en Kultren! Estas bezonata via helpo!
- Parolas tera ŝipo "Bangkok-Tor", - répondit Doroti. - Ni pretas (nous sommes prêts) helpi. Kio estas bezonata?
- En via ŝipo estas persono nomata (nommé) Adrien. La Kontrola Centro bezonas lian helpon.
- Kian helpon?! Li estas studento pri turismo!
- Lia helpo estas bezonata. Aŭ (ou) via helpo estas bezonata, kapitano Doroti Koori. Aŭ via helpo, profesoro Jo Fernandez. La aŭto tuj venos al via ŝipo.
- Kian helpon?
- Konsultan. La aŭto tuj venos.
- Kiun el ni konkrete vi bezonas?
- Iun ajn. Sed prefere (de préférence) Adrien.
- Mi ne rajtas (je n'ai pas le droit) lasi (abandonner) la ŝipon antaŭ la starto, - déclara Doroti. - Sed ankaŭ (aussi) la pasaĝerojn mi ne rajtas lasi.
- Ni iros duope (à deux), mi kaj Adrien, - dit profesoro.
- Ne. Adrien iros, - dit Doroti en soupirant. - Ne estas io serioza. Profesoro ne estas bezonata, sufiĉas (suffit) studento.
Nouvelle grammaire, ajoutée dans mon fichier:
Les participes se forment en espéranto à l'aide de suffixes. Par exemple:
esperi - espérer, esperantа - espérant. Kanti - chanter, kantantа - chantant.
Paroli - parler, parolanta - parlant. Dormi - dormir, dormanta - dormant.
C'étaient les exemples des participes au présent, formés à l'aide du suffixe -ant-.
Les participes au passé sont formés à l'aide du suffixe -int-. Par exemple:
Iri - aller, irinta - qui est allé. Manĝi - manger, manĝinta - qui a mangé. Fali - tomber, falinta - qui est tombé.
Les participes au futur sont formés à l'aide du suffixe -ont-. Par exemple:
Veni - venir, venonta - qui viendra. Okazi - arriver, avoir lieu, okazonta - qui aura lieu. Falonta - qui tombera.
Il y a deux types de participes, à la voix active (ceux que l'on vient de voir), et à la voix passive. Les suffixes passifs ressemblent beaucoup aux suffixes actifs.
Les participes passifs au présent se forment à l'aide du suffixe -at-.
Bezoni - avoir besoin, bezonata - ce dont on a besoin. Nomi - nommer, nomata - nommé. Vidi - voir, vidata - (en train d'être) vu. Loĝi - loger, habiter, loĝata - habité.
Les participes passifs au passé se forment à l'aide du suffixe -it-.
Viziti - visiter, vizitita - visité. Trinki - boire, trinkita - bu. Fini - finir, finita - fini, fermita - fermé.
Les participes passifs au futur se forment à l'aide du suffixe -ot-.
Fari - faire, farota - qui sera fait. Legota - qui sera lu.
Encore un suffixe: -op-. Collectif, en groupe. Du - deux, duope - à deux. Triope - à trois. Dekope - à dix.
Chapitre 13. Kontrola Centro
Une manche du passage s'étendit depuis le mur du dock et se colla au vaisseau. Je sortis. Près de la sortie externe une aŭto jaune attendait, avec un siège prévu pour un humain.
- Bonvolu sidiĝi (veuillez vous asseoir), - dit la voix dans mon casque.
Je m'assis, et la voiture se mit en route aussitôt. Je tournai la tête dans tous les sens. Le terminal était manifestement étranger et effrayant. Premièrement, il était vide. On ne voyait même pas de robotoj. Deuxièmement, l'éclairage était complètement "pas comme chez nous". Des couleurs rouges, oranges, roses. Troisièmement, il n'y avait pas d'air. Ou il y en avait très peu. Je le sentis, car l'unicostume, obligatoire pendant toute sortie dans des terminaux étrangers, se gonfla de façon perceptible.
Quelques minutes pus tard, j'entrai dans Kontrola Centro. Un Darlokien courbé, en houppelande traditionnelle à capuche, se leva à mon approche.
- Bonvenon, sinjoro Adrien, - dit-il. - Bonvolu sidiĝi.
Je m'assis au sens propre et figuré. Je ne comprenais pas, pourquoi Kontrola Centro nous avait caché la présence du personnel vivant dans le terminal. Il a clairement dit: "La terminalo estas funkcianta aŭtomate". Est-ce une tromperie? Une tromperie classique dans le style darlokien?
- Sinjoro Adrien, - dit le Darlokien. - Via helpo estas bezonata.
- Kia helpo, - demandai-je mécaniquement, l'esprit en surchauffe dans l'effort de comprendre ce qui se passait.
- Konsulta helpo. Vi scias, ke la Terminalo estas funkcianta aŭtomate. Nur robotoj.
- Nur robotoj? Sed vi ?..
- Mi estas roboto. Por via psikologia komforto mi montras holografian bildon (image).
- Jes... Mi komprenis.
- Se vi volas, mi povas aspekti (avoir l'aspect) kiel homo. Aŭ kiel tera roboto.
- Ne, ne necesas (ce n'est pas nécessaire). Kio estas via problemo? Kiel mi povas al vi helpi?
Le Darlokien-fantôme disparut, et à sa place une fenêtre-écran apparut dans l'air. Derrière la fenêtre se trouvait une planète étrangère, éclairée par un petit soleil rouge. Rochers écarlates, ombres bordeaux foncé... et l'énorme cube rouge du terminal. De l'extérieur il ressemblait au terminal lunaire, en plus grand. Dans la partie inférieure de la coupole, au milieu et un peu à gauche, quelque chose étincelait. Comme un laser de discothèque. Un laser bleu.
- Ni havas grandan problemon, sinjoro Adrien, - dit la voix du Darlokien. - La terminalo estas atakata.
Antaŭ - avant, devant. Antaŭ la pordo - devant la porte.
Ankaŭ - aussi. Ankaŭ mi volas iri al la festivalo - moi aussi, je veux aller au festival.
Ambaŭ - les deux. Li volas ambaŭ tortoj - il veut les deux gâteaux.
Almenaŭ - au moins. Mi almenaŭ vidis la Lunon - au moins, j'ai vu la Lune.
Ansataŭ - au lieu de. Anstataŭ flugi, mi atendas - au lieu de voler, j'attends.
Ankoraŭ - encore. Mi ankoraŭ vidis ruĝan nazon - j'ai encore vu un nez rouge.
Apenaŭ - à peine. Mi apenaŭ vidis Marson - j'ai à peine vu Mars.
Baldaŭ - bientôt. Li baldaŭ venos - il viendra bientôt.
Chapitre 14. Terminalo atakata
L'image se rapprocha. Le laser bleu se fractionna en quelques sources de lumière. Et il semblait que c'étaient effectivement des lasers. Tenus par quelques créatures, semblables aux Darlokiens en scaphandres, qui les dirigeaient sur le mur du terminal. A côté il y avait quelques engins de forme difficile à décrire. Quelque chose comme des locomotives. De minces colonnes de vapeur ou de fumée s'en échappaient.
Les créatures semblables aux Darlokiens essayaient manifestement d'ouvrir l'entrée du Terminal. À la première vue, il n'y arrivaient pas, mais n'avaient pas intention d'abandonner.
- Kiu estas la atakantoj? - demandai-je. - Ĉu darlokanoj?
- Ne, ili deklaris, ke ili estas aborigenoj de Kultren-2.
- Kial ili atakas vin? - demandai-je avec étonnement.
- Ili volas okupi la Terminalon. Ili diras, ke la sistemo de Kultren estas ilia teritorio, - s'ensuivit la réponse.
- Sed ĉu ĝi estas ilia teritorio? - continuais-je à m'étonner. - Se jes, ili rajtas okupi la Terminalon, ĉu ne?
- Miaj majstroj (maîtres) darlokanoj instrukciis la Terminalon funkcii aŭtomate. Ili ne instrukciis transdoni (transmettre) la Terminalon al iu ajn.
- Mi komprenas, - en effet, des instructions strictes du type "pas un pas de côté" étaient habituelles pour les propriétaires des robots modernes. - Kaj kial vi petis (avez demandé) mian helpon?
- Mi estas roboto, kaj roboto rajtas decidi nur pri teknikaj problemoj. Politikaj problemoj estas ekster mia kompetenteco (en dehors de ma compétence). Mi ne havas instrukcion, kion fari - ĉu enlasi (laisser entrer) la agresantojn, ĉu defendi (défendre) la Terminalon. Mi petas vian konsilon (conseil). Kion mi devas fari? - une note de désespoir perça dans la voix du robot darlokien.
- Sed mi ne estas darlokano, - retorquai-je. - Ĉu mi rajtas konsili al vi?
- Vi ne estas darlokano, - déclara le robot, en se transformant de nouveau en Darlokien courbé, - sed vi estas kliento de la Terminalo. Vi uzas la servojn (utilisez les services) de la Terminalo. La Terminalo servas (sert) al vi. La atako kontraŭ la Terminalo estas ankaŭ (aussi) atako kontraŭ vi. Vi ne estas roboto. Vi rajtas decidi, ĉu la Terminalo devas defendi vin, ĉu ne.
Eh bien, quelle situation! On me demande de commencer les hostilités ou de capituler! Non, c'est trop d'honneur, je ne pourrai pas porter le fardeau de la gloire.
- En nia ŝipo, - dis-je, - estas aliaj homoj. Ili estas pli spertaj (expérimentés) ol mi. Profesoro Fernandez, piloto Koori...
- La sperto ne gravas (n'a pas d'importance). Gravas decidi. Mi havas informojn pri la homa psikologio. Mi scias, ke pli juna homo pli facile decidas. Mi scias, ke unu homo pli facile decidas ol tri.
- Jes, sed...
- Bedaŭrinde, ne estas tempo. La atakantoj baldaŭ (bientôt) eniros (entreront) la Terminalon, se ne estos uzitaj aktivaj metodoj de defendado.
Une petite secousse fit bouger le bâtiment. Le Darlokien courbé disparut, et une fenêtre-écran réapparut à sa place.
Le tableau était le même, à l'exception du trou fumant dans le mur du Terminal près de l'entrée fermée. Les créatures en scaphandres égalisaient les bords aux lasers.
- Ili tuj eniros en la Terminalon. Ĉu mi uzu aktivajn metodojn por defendi la Terminalon, vin kaj aliajn teranojn?
- Ĉu vi mortigos (tuerez) ilin? - demandai-je. Mon dieu, ce n'est pas un jeu ni du cinéma! Ces créatures sont vivantes!
- Kiel vi konsilos.
- Ne, mi ne konsilas mortigi!
- Sed limigita (limitée) defendo ne estas plene efika (pleinement efficace).
- Do (donc, dans ce cas), defendu, sed ne mortigu!
- Via rekomendo estas akceptita (acceptée).
Le trou se couvrit du fin voile d'un champ de force, et l'espace derrière lui commença à se remplir d'une masse visqueuse. La régénération de la coque, devinai-je, comme sur les vaisseaux spatiaux.
La "rustine", pourtant, ne tint pas longtemps. L'avalanche des rayons laser bleus l'a fait littéralement s'évaporer. L'écran du champ de force disparut aussi - sa source était probablement endommagée.
La atakantoj commencèrent à pénétrer par le trou. D'autres nouvelles silhouettes, sorties des "locomotives", les rejoignaient.
- La atakantoj eniris en la Terminalon, - m'avertit le robot. - Mi devas garantii la sekurecon (sécurité) de la klientoj. Mi provos (je vais essayer) evakui vin. Sed estas risko, ke la koridoro antaŭ la startaj tuneloj estos okupita post du minutoj.
- Ĉu mi povas iel helpi al vi?
- Ne, krom se (sauf si) vi rekomendus plej aktivan defendon.
- Hm... Ĉu ne eblas paroli kun la atakantoj? Diplomatio estas la plej bona metodo de defendo!
- Mi provis. Ili diris, ke volas okupi la Terminalon.
- Ĉu mi povas paroli kun ili?
- Vi ne estas oficiala persono. Vi ne rajtas... Mi bedaŭras (je regrette), sed la koridoro antaŭ la startaj tuneloj estas okupita. Mi devas evakui la teran ŝipon "Bangkok-Tor" - sen vi. Pardonon.
- Comment - sans moi? - m'exclamai-je. - Kiel sen mi? Kaj mi?
- Pardonon. Mi devis. La ŝipo jam (déjà) startis.
Les adverbes primaires en aŭ:
Ĉirkaŭ - autour, environ. Ĉirkaŭ unu horo - une heure environ.
Hieraŭ - hier. Hieraŭ mi estis sur Venuso - hier j'étais sur Vénus.
Hodiaŭ - aujourd'hui. Hodiaŭ mi estas sur Marso - aujourd'hui je suis sur Mars.
Morgaŭ - demain. Morgaŭ mi estos sur Jupitero - demain je serai sur Jupiter.
Kontraŭ - contre. Kontraŭ la atakantoj - contre les assaillants.
Kvazaŭ - comme si. Kvazaŭ mi estis amiko - comme si j'étais un ami.
Preskaŭ - presque. La ŝipo estas preskaŭ preta - le vaisseau est presque prêt.
Laŭ - selon. Laŭ kosmaj leĝoj - selon les lois de l'Espace.
Chapitre 15. La fino de la atako
Kontrola Centro estas vera citadelo... voilà que je commence à penser en espéranto... Kontrola Centro est une vraie citadelle.
Mais toute citadelle peut être prise, et pas seulement par un assaut (ne nur per ŝturmo) ou par un siège. Dans notre cas, Kontola Centro se rendit après des négociations. Je n'ai pas tout compris, mais il me semble que le roboto-administranto n'a pas supporté la menace que les tunnels de réception soient endommagés.
Le portail inviolable de Kontrola Centro disparut, et les envahisseurs entrèrent. Ils étaient six et, Dio mia! deux étaient Darlokiens. Les quatre autres envahisseurs étaient quadrupèdes, et je n'ai pas pu me souvenir d'une telle race. Les Bulrati, évidemment, se mettent parfois à quatre pattes, mais seulement en courant.
L'un des Darlokiens occupa immédiatement le fauteuil d'opérateur et se mit à rentrer les commandes. L'autre glissa vers moi. Les quadrupèdes se figèrent près de la porte, en remplissant la fonction de gardiens, sans doute. Les visières de leurs casques étaient opaques, mais dirigées de mon côté.
- Kiu vi essstasss? - demanda le Darlokien, aussi courbé que le fantôme du robot, mais totalement différent. J'eus l'impression qu'une menace émanait de lui.
- Mi estas Adrien. Tera turisto.
- Kion tera turisssto Adrien farasss en la Kontrola Centro de la Kultrena Terminalo?
- Mi venis por doni (donner) konsultan helpon al la Kontrola Centro.
- Kian konsssultan helpon? Pri kio?
- Pri via atako. La Terminalo funkcias aŭtomate, ĉi tie estas nur robotoj. La roboto-administranto volis havi rekomendon, kion fari pri la atako.
- Kaj vi rekomendisss ne kontraŭataki, ĉu ne?
- Jes.
- Tio devasss esssti kontrolita. - Le Darlokien se tourna vers l'opérateur et lui dit brièvement quelque chose dans sa langue. L'autre acquiesça de la tête, entra une commande et donna la réponse après quelques secondes.
- La regissstroj (enregistrements) montrisss, ke vi mensogisss (avez menti), - déclara le Darlokien, se dressant devant moi. - Vi rekomendisss al la Kontrola Centro kontraŭssstari (résister) al ni. Vi essstasss aressstita.
En se tournant vers les quadrupèdes, il ordonna:
- Prenu lin al la ssstabejo (QG).
Calendrier
Semajno (semaine):
Lundo
Mardo
Merkredo
Ĵaŭdo
Vendredo
Sabato
Dimanĉo
Sezonoj (saisons):
Aŭtuno - automne
Vintro - hiver
Printempo - printemps
Somero - été
Monatoj (mois):
Januaro
Februaro
Marto
Aprilo
Majo
Junio
Julio
Aŭgusto
Septembro
Oktobro
Novembro
Decembro
Chapitre 16. Malliberejo
C'est bien qu'ils ne m'aient pas pris le communicateur pendant mon arrestation. Sans lui, j'aurais eu du mal à supporter ma cellule pendant 24 heures.
Au fait, comment dit-on "cellule"? Kamero. Quoique on puisse appeler ce lieu "pièce" - ĉambro. Ou "cabine" - kajuto. Mais une particularité importante de cette pièce, c'est qu'elle est fermée. Arestitejo - lieu pour un détenu. Arestito - celui qui a été arrêté, et -ej- est un suffixe pour désigner le lieu concerné. Dans les exemples du suffixe -ej- je vois un autre mot qui convient à ma situation: malliberejo - prison. Libero - liberté, mallibero - emprisonnement, captivité.
Kio estas en la malliberejo? Malliberulo (prisonnier). Bon, et comment dire "lit"? Ce truc-là n'est pas un divano. Regardons dans le dictionnaire. Jes. Lit - lito.
En la ĉambro estas lito. La lito de la malliberulo. Kamera lito.
En la ĉambro estas seĝo.
En la ĉambro estas ... necesseĝo. Ou necesujo (cuvette de toilettes). Quoique ce n'est peut-être pas une cuvette, mais une oeuvre d'art extraterrestre. Mais moi, je dois l'utiliser comme cuvette. Encore heureux que je ne sois pas obligé de boire dedans: on m'envoie de l'eau et de la nourriture (des comprimés avec des aminoacides).
En la ĉambro estas ekrano. Sed la ekrano ne funkcias.
En la ĉambro estas roboto. La roboto funkcias, sed ne parolas. La roboto nur rigardas. Kaj aŭskultas (écoute).
En la ĉambro ne estas fenestro (fenêtre).
En la ĉambro ne estas ŝranko.
En la ĉambro ne estas tablo.
Kaj sur la tablo ne staras vazo kun floroj (un vase avec fleurs).
En la ĉambro estas pordo (porte), sed ne estas eliro (el - de, iri - aller; eliri - sortir, eliro - sortie).
La ĉambro estas fermita (fermée). La pordo estas fermita. La pordo ne estas malfermita.
Kiel arestito povas eliri el la ĉambro, se la pordo estas fermita? - Necesas (il faut) malfermi (ouvrir) la pordon.
Kiel malfermi la pordon? - Necesas instrukcii al la komputilo malfermi la pordon. Ĉu mi povas tion fari? Ne, ne povas, mi provis. Tio ne helpas. Ĝi havas instrukcion ne akcepti miajn instrukciojn pri la pordo.
Durant ces longues heures d'attente, mon fichier de grammaire s'est beaucoup étoffé.
Surtout de suffixes. Je ne savais pas qu'ils étaient si utiles! Avec une racine et une dizaine de suffixes - miracle! - nous obtenons une dizaine de nouveaux mots! Dans une autre langue, il aurait fallu les apprendre un par un.
Par exemple, le mot "libero" - liberté. Donc, libera - libre, libere - librement, liberi - être libre. Ça, je le savais déjà.
Et maintenant, à l'aide du suffixe -ej- qui signifie "lieu" et du préfixe mal- qui signifie "contraire" j'obtiens le mot "malliberejo". Prison, pénitencier etc.
Et ce n'est pas tout....
Liberigi - libérer. Le suffixe -ig- veut dire "rendre tel, faire tel". Autrement dit, "liberigi" signifie "rendre libre". Et "malliberigi" c'est ce qu'on a fait avec moi... Blanka - blanc, blankigi - blanchir, manĝi - manger, manĝigi - nourrir...
Liberiĝi - se libérer. -iĝ-: "devenir tel". Varma - chaud, varmiĝi - se (re)chauffer. Malfermi - ouvrir, malfermiĝi - s'ouvrir.
Liberulo - homme libre, malliberulo - prisonnier. Le suffixe -ul- signifie "individu caractérisé par". Saĝa - sage, saĝulo - un sage. Et malsaĝulo - idiot, simplet. Bona - bon, bonulo - un (homme) bon.
Et aussi on peut dire liberiganto - libérateur. Ou, en utilisant le suffixe féminin -in-, on peut dire liberigantino - libératrice. À propos, pourquoi je n'ai jamais pensé que c'est un suffixe, même si je savais depuis des années que "étudiante" en espéranto, c'est "studentino"? Et aussi kato - chat, katino - chatte...
Les suffixes sont assez nombreux - ils sont presque 30. Pour l'instant je vais les copier, et ensuite il faudra relire à chaque occasion et pratiquer, jusqu'à ce que je les retienne...
Suffixes:
-ist- (métier): kuraci - soigner, kuracisto - médecin, elektristo - électricien
-in- (le féminin): studentino - étudiante
-il- (outil): tranĉi - couper, tranĉilo - couteau, skribi - écrire, skribilo - stylo
-ar- (ensemble): arbo - arbre, arbaro - forêt
-ad- (action prolongée): paroli - parler, parolado - discours
-er- (unité, détail, morceau): sablo - sable, sablero - grain de sable
-ej- (lieu): manĝi - manger, manĝejo - cantine, kinejo - cinéma
-ul- (individu): juna - jeune, junulo - un jeune
-an- (membre): partio - parti, partiano - membre du parti
-aĵ- (objet): trinki - boire, trinkaĵo - boisson
-ebl- (possibilité): vidi - voir, videbla - visible
-em- (penchant, tendance): babili - bavarder, babilema - bavard
-ind- (digne de): admiri - admirer, admirinda - admirable
-et- (diminutif): dometo - maisonnette, kubeto - petit cube
-eg- (augmentatif): domego - grande maison, pluvo - pluie, pluvego - déluge
-ig- (rendre tel, faire faire quelque chose): trinki - boire, trinkigi - faire boire, blanka - blanc, blankigi - blanchir
-iĝ- (devenir tel): pala - pâle, paliĝi - pâlir
-estr- (chef): urbo - ville, urbestro - maire
-ec- (état, qualité): bela - beau, beleco - beauté
-on- (partitif): du - deux, duono - moitié
-obl- (multiplicatif): tri - trois, triobla - multilplié par trois
-op- (collectif) - tri - trois, triope - à trois
-end- (obligation): pagi - payer, pagenda - payable
-id- (descendant): leono - lion, leonido - lionceau
-ism- (doctrine): marksismo, kristanismo
-uj- (contenant): mono - argent, monujo - porte-monnaie
-ing- (dans quoi on insère): glavo - épée, glavingo - fourreau
-aĉ- (péjoratif): ĉevalo - cheval, ĉevalaĉo - canasson, carne
-um- (relation indéterminée): kolo - cou, kolumo - col, gusto - goût, gustumi - goûter.
L'utilisation de ces suffixes change la racine:
-ĉj- (diminutif masculin): Boris - Boĉjo
-nj- (diminutif féminin): Marie - Manjo.
Il faut absolument que je sorte d'ici, pour m'exercer en liberté...
Chapitre 17. Absurde!
Le procès s'est déroulé le lendemain. Ou peut-être était-ce un interrogatoire suivi d'une décision. Je restais assis dans ma chambre et répondais aux questions. Je ne voyais pas celui qui les posait. Mais cette fois-ci la voix n'était pas darlokienne. C'était plutôt un Alkarien.
- Vi estas tera turisto, - dit la voix. - Via nomo estas Adrien. Vi venis al Kultrena sistemo per tera kosmoŝipo "Bangkok-Tor". Ĉu vi konfirmas tion?
- Jes.
- Kial vi venis al Kultren? Kiu sendis (envoyé) vin?
- Neniu min sendis. Mi volis flugi al Gamma de Centaŭro.
- Ridinde (ridicule). Absurde. Se vi volis flugi al Gamma de Centaŭro, kial vi venis al Kultren?
Dio mia, comment l'expliquer? Sur les particularités du stop, sur l'agence de tourisme rusée...
- Ni aĉetis bileton de Marso al Gamma de Centaŭro tra Kultren, - dis-je enfin. J'ai décidé leur épargner les détails pour l'instant. - En la bileto ĝi estis nomata Dante-3. Sed la cifera kodo estis de Kultren.
- Absurde, - dit l'Alkarien.
- Pardonu, sed kiu vi estas? - je décidai changer de sujet. Pourquoi c'est moi qui dois toujours me justifier.
- Mi ne pardonas, - dit l'extraterrestre. - La demandojn ĉi tie demandas mi. Sed por ke vi pli bone komprenu vian situacion: mi estas oficisto (employé) de suverena Kultrena Respubliko.
- Oni diris al ni (on nous a dit), ke la sistemo estas neloĝata. Ke ĉi tie loĝis darlokanoj, sed ili evakuis la kolonion. Kaj ke la Terminalo funkcias aŭtomate.
- Tio estas mensogo. Absurda mensogo. Oni ne konstruas terminalojn en neloĝataj sistemoj, oni ne evakuas koloniojn el neloĝataj sistemoj.
- Sed ni ne sciis!
- La registroj montras, ke kiam vi venis al la Kultrena Kontrola Centro, la roboto-administranto informis vin pri la reala situacio. Ĉu vi neas (niez) tion?
- Jes, ĝi informis. Kaj montris.
- Kaj malgraŭ tio vi rekomendis al ĝi ne enlasi la ŝturmantojn (assaillants)? Kaj vi eĉ (même) konsilis al ĝi defendi la Terminalon?
- Defendi, sed ne mortigi. Pardonon, mi ne povis tuj kompreni la situacion.
- Absurde. Sed eĉ tiel, tio ne liberigas vin de la respondeco (responsabilité). Pro via rekomendo estis difektitaj tri robotoj, en la muro de la Terminalo oni devis (devaient) fari truon (trou), estis elspezita (dépensée) energio... Entute por kvindek tri mil kreditoj.
Est-ce qu'ils veulent me mettre sur le dos tous les frais de leur opération militaire?! Mais je n'ai pas autant de pognon!
- Mi ne havas tiom da mono... Kaj mi ne konsentas (pas d'accord), ke mi kulpas (suis coupable).
- Ne gravas, ĉu vi konsentas, sed vi kulpas. Vi restos (resterez) en la malliberejo ĝis kiam (jusqu'à ce que) vi pagos (paierez), - déclara l'Alkarien.
Super - au-dessus de. La stacio estas super Marso - la station est au-dessus de Mars.
Sen - sans. Stacio sen aero - station sans air.
De - de, à partir de, depuis. Mi estas de Siriuso - je suis de Sirius.
Al - à, vers. Ni iras al la Luno - nous allons vers la Lune.
Ĉe - chez, auprès de. Ĉe la tablo - à table.
Chapitre 18. Helpo venis
- Adrien, Adrien, - j'entendis dans mon oreille une voix chuchotante. Je sursautai et faillis faire tomber mon communicateur. La voix venait de l'écouteur que j'avais mis dans mon oreille, pour m'exercer à la reconnaissance des nouveaux mots.
- Kapitano Ĝejkob?
- Jes. Respondu diskrete, oni vin observas.
Je n'ai rien trouvé de mieux que de me coucher sur le lit et tirer la couverture sur ma tête.
- Kapitano Ĝejkob, kie vi estas?
- Mi estas en apuda (voisine) kamero. Min kaj Lionel-on oni arestis pro neligitima uzo de la Terminalo. Niaj biletoj estis por Dante-3, kaj tio estas Kultren. Oni monpunis (infligé une amende) nin por cent mil kaj konfiskis la ŝipon.
- Cent mil ?? Nur pro la alflugo? Kaj de mi oni postulas nur kvindek tri mil, sed pro tio, kion ili mem detruis, kiam ŝturmis (faisaient l'assaut) la Terminalon.
- Bone, ni poste parolos. Nun faru tiel, ke la roboto en via ĉambro ne rigardu al la pordo.
Je me levai, allai à l'autre bout de la pièce et, pour ne pas m'ennuyer, me mis à la gymnastique. J'ai déjà remarqué, que le robot ne pouvait détacher les yeux de ce spectacle.
J'ai vu du coin de l'œil la porte disparaître, après quoi Lionel apparut dans l'entrée. Il s'approcha doucement du robot et le toucha avec un petit appareil qui ressemblait à un communicateur.
- Ça y est, - dit Lionel. - Maintenant ils ne verront rien. Mets ton unicostume et allons-y.
Derrière la porte, le capitaine Jacob nous attendait. Dans sa grande main, il tenait un communicateur comme si c'était une arme. On a couru, on s'est cachés, ensuite on a encore couru...
Juste près de startaj tuneloj les communicateurs ont prouvé qu'ils étaient plus que des communicateurs: les gardiens quadrupèdes dormaient, les têtes sur les pattes avant.
Dix minutes plus tard j'étais couché sur la même couchette de la medicina sekcio, et le vaisseau décollait. Je ne sais pas comment ils ont réussi à le faire sans la permission de Kontrola Centro.
Dum - durant, pendant. Mi restis en la kafejo dum dek minutoj - je suis resté dans le café pendant dix minutes.
En - dans, en, à l'intérieur de. En la tunelo - dans le tunnel.
Ĝis - jusqu'à. Mi atendis ĝis la mateno - j'ai attendu jusqu'au matin.
Por - pour. Por via komforto - pour votre comfort.
Pro - en raison de, à cause de. Dankon pro via helpo - merci pour votre aide.
Sub - sous. Sub la lito - sous le lit.
Sur - sur. Sur la tablo - sur la table.
Chapitre 19. Fino bona, ĉio bona.
- Mi pensas, ke nun kultrenanoj plusos (rajouteront) al mia monpuno (amende) ankoraŭ (encore) kvindek mil, - diris mi.
- Ne timu (n'aie pas peur). Ili ne bezonis tiujn monpunojn, - diris Lionel. Tio estis preteksto por malliberigi vin - kaj nin. Ni vidis, ke ili okupis la aŭtomatan Terminalon. Ni estis atestantoj (témoins). Ili ne volis, ke ni flugu al alia planedo kaj informu iun, ke la darloka Terminalo estas okupita. Ili bezonis iom da tempo por la operacio.
- Kiu estas ili? Kultrenaj aborigenoj?
- Ne, kultrenaj aborigenoj ne ekzistas, - diris kapitano Ĝejkob. - Ekzistas bando de interplanedaj friponoj, kiu imitis, ke la aborigenoj ekzistas. Ili aĉetis sur la Tero hundojn, klonis ilin, dresis ilin, instruis al ili porti skafandrojn kaj transportis ilin al Kultren-2. Kaj ŝajnigis (ŝajni - sembler, ŝajnigi - faire semblant), ke tio estas nova civilizacio. Darlokanoj kredis al la blufo kaj evakuis la kolonion de Kultren-3.
Tiam la banditoj atakis la Terminalon kaj okupis ĝin. Kaj subite trovis tie vin. Kaj tuj poste nin.
- Jes, mi volis demandi. Kiel vi trafis (vous êtes-vous retrouvés) al Kultren? Mi ja ne telefonis al vi? Vi ne sciis, ke mi flugas al Dante-3.
- Nu, pardonu, - diris Lionel. - Ni sciis. Ni estas oficiroj de la Tera filio (filiale) de Galaksia polico. Ni petis (avons demandé) vin trovi la informojn pri Infero-3 kaj por sekurigi (sécuriser) vin, ni donis al vi specialan telefonon. Ĝi mem informis nin pri ĉio.
- Do, vi sciis pri Kultren? - demandis mi.
- Jes, iomete, - diris kapitano Ĝejkob. - Ni sciis pri ia aŭtomata terminalo kaj pri neoficialaj flugoj tra ĝi. La bando komencis teste uzi ĝin antaŭ ol la Terminalo mem estis okupita.
- Sed ni ne sciis pri la falsa civilizacio, - diris Lionel. - Ni eksciis (avons su) pri tio, kiam oni nesingarde (imprudemment) metis nin en la malliberejon - kun roboto, konektita (connecté) al la ĉefa (principal) komputila sistemo. Pere de ĝi ni penetris en la komputilan sistemon kaj eksciis ĉion necesan.
- Kial oni volis okupi la Terminalon? - ankoraŭ demandis mi.
- Vidu, propra Terminalo, tio estas ege valora objekto. Kaj por krimuloj (criminels) - valorega. Tiom da operacioj eblas (possible) fari!
- Do, la Galaksia polico okupos ĝin?
- Ne. Darlokanoj mem tion faros. Ili jam estas informitaj.
Le lendemain matin je me trouvais de nouveau près de l'entrée des startaj tuneloj de Pariza kosmohaveno. J'ai dû revenir sur Terre, pour subir l'enregistrement mental et signer mon témoignage.
Dans mes mains, il y a une pancarte "Marso". Hélas, ni sur mon visage, ni dans mon âme il n'y a plus de certitude que je veuille aller dans l'espace, surtout en stop... Et sans une telle certitude on ne va pas loin... Les 500 crédits, reçus du capitaine Jacob pour l'aide dans une importante opération de la police galactique, sapent aussi cette certitude. De temps en temps, une pensée lénifiante s'insinue dans ma tête - et si j'allais dans l'agence touristique la plus proche...
Non, je vais rester ici encore une heure. Mi volas viziti Astran Festivalon!
(traduit et adapté du russe)
